Kategorier
Крилл алифбосида Ривоятлар

Бахшилар хақида ривоятлар

Тўпловчи ва нашрга тайёрловчи: Фольклоршунос олим Малик Муродов.

Устоздан ўтган шогирд

Шерободда бир дўмбиракаш ўтган экан. Дўмбира чертишда уни олдига тушадиган киши бўлмабди. Дўмбирани шундай чертарканки, уни эшитса сурувдаги қўй-эчкилар ўтламай қоларкан, тоғдаги булбуллар сайрашдан тўхтаркан. Шу дўмбиракашнинг бир шогирди бўлиб,у ҳам дўмбирани қойил-мақом қилиб чаларкан. Кунлардан бир куни дўмбиракаш «Шеробод чўлида бир ҳушрўйқиз бор. Ҳеч кимни ҳоҳламасмиш. Кимда-ким дўмбирани яхши чертиб шартини бажарса, унга тегармиш» деган хабарни эшитиб қолибди. Дўмбиракаш йўлда ҳамроҳ бўларсан деб шогирдини ўзи билан бирга олибди. Дўмбиракаш билан шогирди сўраб-суриштириб Шеробод чўлига етиб бориб, қўй боқиб юрган бир гала қизларнинг устидан чиқиб қолишибди. Қизлардан бири уларнинг чўлга қидириб келиш сабабини сўраган экан дўмбиракаш:
— «Дўмбира чалиб шартимни бажарганга тегаман» деган сулувнинг шартини бажаргани келдим. Бу бўлса менинг шогирдим», — дсб жавоб берибди. Кейин дўмбиракашнинг:
«Ўша сулувни қаердан излаб топсам бўлади?—деган саволига «Ўша сен излаган мана менман» деб қизларнинг энг соҳибжамоли ўртага чиқибди. Қизнинг қўнғироқдай овози худди булбулникига ўхшармиш.
— Шартингни айт, санам, узоқ жойдан уни бажаргани келдим, — дебди дўмбиракаш. Кейин қиз ҳеч нима демай чанқовузда шартларини айтибди. Қиз чанқовуз чалганда учиб бораётган қушлар таппа-таппа ерга тушармиш. Дўмбиракаш ҳам чанқовуз куйига интиқ бўлиб, эриб кетганлигидан отидан қулаб тушишга оз қолибди.
Лекин шогирди қизнинг шартини кун билан айтганига тан берибди-ю, «Шу ҳам чалиш бўлдимикан»,— дегандай эснаб-эснаб қаққайиб от устида тураверибди.
Қиз чанқовузни чалиб бўлиб дўмбиракашга қараб: — Узоқ йўл тортиб келибсан. Айланайин ноумид кетма, шартимни бажарсанг мен сеники. Чанқовузда айтсам, унчалик тушунмадинг. Қизил тил билан айта қолай. Шартим шуки, йилқиларим орасида бир бия бор. Шу биттагина туғиб етти йил туғмай кетди. Бияни олдинга олиб келаман. Дўмбиранг билан елинидан сут келтира олсанг ютиб чиққанинг, — дебди.
Қиз бияни олиб келиб, унинг елинига идиш тутиб тураверибди. Дўмбиракаш дўмбирасини чала бошлаб қиёмига келганда биянинг елини тўла бошлабди. Қирқ иккинчи нағмага етганда биянинг елинига сут келиб, қиз соғаётган идишга бир-икки томчилабди, холос. Қиз идишни ушлаб туриб чарчабди. Кейин: «Бўлмади, дўмбирангни қиёмига келтириб чалиб, биянинг елинига сут келтириб, бир-икки томиздира олдингу, аммо шов-шов оқиздира олмадинг, дебди.
Дўмбиракаш пешонасига уриб, дўмбирасини синдирмоқчи бўлган экан шогирди:
— Устоз, — дўмбирани менга беринг. Қани, мен ҳам бир чертиб кўрайчи, — деб илтимос қилибди.
Дўмбиракаш:
— Мен қиёмига келтириб чалиб бия елинидан сут келтира олмадиму сенга йўл бўлсин, — дебди.
— Дўмбирангни бер, чертса-чертсин, — дебди қиз. Кўнгли қолмасин!
Дўмбиракаш ноилож дўмбирасини шогирдига берибди. Шогирди дўмбира чала бошлабди. Дўмбира куйи роса қиёмига етганда қиз қўл теккизмаса ҳам биянинг елинидан сут шовиллаб оқибди. Йигитнинг дўмбира чертишига тан берган сулув қойил қолиб унга тегишга рози бўлибди.