Kategorier
Халқ бахшилари

Алпомиш достонидан парча – Бахшиқул бахши


Epos "Alpomish" (2nd part of passage)… by Uzbekmusic

Kategorier
Крилл алифбосида Мақолалар

Хақни излаб

Маҳмуд Журъат

Қадимий манбаларда туркий сўзлар

Миллатнинг шавкатли тарихи унинг буюк солномаларида жамулжам бўлиш баробарида тилида ҳам акс этади. Тилнинг лексик бойлиги замонлар ўтиши билан ўзгариб бораверади. Архаиклашиб истеъмолдан чиқиб бораётган сўзлар ўрнига янгилари кириб келаверади ва орадан асрлар ўтгач, қўлёзмаларда қолиб кетган ўша архаик сўзларнинг маъносини топишга қийналиб қоламиз. Оқибатда турли чалкашликлар, тусмоллашлар рўй беради ва матнларнинг маъноси бузилиб, қозоқ шоири Ўлжас Сулаймонов таъбири билан айтганда, қадим манбалардаги “хўроз” сўзи русча “гораздая птица”га, Игор солномасидаги бахши, достонни куйлаб берувчи сказитель баёнчи – Боян вещийга айланиб қолади.Масалан, буюк бобокалонимиз Култегиннинг “Фалакдай худодан бўлган турк доно ҳоқони бу дунёга келдим, сўзимни тугал эшитгин, орқамдаги иним, жияним, ўғилларим, иттифоқ-уруғим, халқим, ўнгдаги шаданит беклар, чапдаги тархонлар, буйрук беклар, ўттиз тўққиз ўғиз беклари, халқим, бу сўзларимни яхшилаб эшит, диққат қилиб тингла”, деган тошбитиклардаги айрим сўзларига тишимиз ўтмайди. Айтайлик: “буйрук”, “шаданит” ва бошқа шунга ўхшаш сўзларидир.

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Ҳамал айвони

Эшқобил Шукур

Маматраим бахши

Тилингга чипқонлар чиққанида,
Тйлингни чаёнлар чаққанида
Мен табиб бўлдим, халқим,
Мен табиб…

Узолмай ортидан ёшли кўзингни,
Сўнг манзилга кузатсанг битта сўзингни
Мен тобут бўлдим, халқим.
Мен тобут…

Kategorier
Фольклоршунос олимлар

Достончилик

Bildresultat för ўзбек халқ достонлари

Фарғона давлат университети профессори Султонали Маннопов

Ўзбек халқининг достончилик санъати

Ўзбек халқининг достончилик санъати ҳақида сўз борганда Сурхондарё-Қашқадарё, Самарқанд-Бухоро, Хоразм достончилик мусиқий услублари ҳақида сўз юритиш жоиз бўлади.
Сурхондарё-Қашқадарё достонлари адабий-мусиқий асар сифатида талқин қилинади. Улар насрий ва назмий қисмларга бўлиниб, ўзаро бир-бирига боғлангандир. Достон ижрочиларини бахши, шоир, юзбоши деб атайдилар. Достонлар асосан дўмбира чолғу жўрлигида бўғиқ овозда куйланади. Бўғиқ овозни ҳосил қилиш ва ишлатиш алоҳида машқлар натижасида амалга оширилади. Ушбу малакани оширишда устоз-шогирд анъаналарига риоя қилинади. Натижада шогирдлар ушбу воҳаларда машҳур бўлган «Алпомиш», «Авазхон», «Гўрўғли», «Кунтуғмиш» достонларини ёд оладилар ва кўрикдан ўтадилар. Бахшилар достонларнинг насрий қисмларини қўшиқ шаклида куйлайдилар.

Kategorier
Лотин алифбосида Шеърлар

Alpomishsiz mamlakat yo’qdir

Ustoz shoir Usmon Azim she’riyatidan

Go’ro’g’li va Alpomish

Faqat xavfu xatar shikorda
G’animlarning jodusi yomon.
Shikor chiqsam, mushkulot korga
Boshlab qolar telba bir doston.

Jon holatda o’tar qichqirib
Kalxat soya tashlagan oqquv…
Otning boshin yuborar burib,
Ichimdagi nogoh titranuv.

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Жизмонсой

Relaterad bild

Умарқул Пўлкан

 Жизмон булоғи

Баҳор шамолидай шивирлаб ўйнаб,
Чўпон қиз ўт ёққан чойдишдай қайнаб,
Дилига ишқ тушган йигитдай сўйлаб,
Оқасан жўш уриб Жизмон булоғи.

Оқ чашма, кўк чашма кўркам валлами,
Ўзинг табиатнинг бизга инъоми,
Ўзига муносиб аталмиш номи,
Жизмонсой булоғи, Жизмон булоғи.

Юлдуздай чароғон, ойнадай тиниқ,
Ёз чоғи муздайсан, қиш чоғи илиқ,
Болга айланасан боғимга келиб,
Жизмонсой булоғи, Жизмон булоғи.

Kategorier
Халқ бахшилари

Алпомиш достонининг давоми – Сафар бахши


Epos "Alpomish" (2nd part of passage)… by Uzbekmusic

Kategorier
Крилл алифбосида Мақолалар

Фахриёр шеъриятида фольклоризм

Саъдулло Қуронов

ХIХ аср охирларига келиб фалсафа ва санъатда борлиқни ўзга бир йўсинда англашга, ифодалашга уринишлар кучаяди. Ф.Нитсше, З. Фрейд, А.Бергсон, У.Жеймс каби мутафаккирларнинг қарашларидан таъсирланган ижодкорлар санъатга янги, модернизм йўналишини олиб кирдилар. Бу йўналишнинг устувор хусусиятлари реалликни рад этиш асосига қурила бошланди.

Ўтган асрнинг сўнгига келиб модернизм ўзбек адабиётига ҳам кучли таъсир кўрсата бошлади. Фахриёр, Назар Эшонқул, Баҳром Рўзимуҳаммад, Улуғбек Ҳамдам, Абдували Қутбиддин каби кўплаб ижодкорлар асарларида шу йўналишнинг хос хусусиятлари яққол кўзга ташланади.

Модернизмнинг илк даврлариданоқ бу йўналишда ижод этувчи санъаткорларда миф, қадимги афсона ва ривоятларга қизиқиш юқори бўлган. Айниқса, Ф.Кафка, Т.Манн, Б. Брехт каби ижодкорлар асарларида бу жиҳатнинг устуворлиги кўзга ташланади. Ўзбек модерн адабиётида ҳам фольклор намуналарига мурожаат кучли. Ҳозирча, бу жиҳатни шеъриятимизда кўпроқ кузатиш мумкин. Айниқса, Фахриёр ижодида мифик образлар, афсона ва ривоятлардаги сюжет, мотивларини кузатишимиз мумкин бўлади:

Kategorier
Халқ бахшилари

Алпомиш достонидан парча – Сафар бахши


Epos "Alpomish" (1st part of passage)… by Uzbekmusic

Kategorier
Амирқул Пўлкан Крилл алифбосида

Битта бошга доим бир ўлим

Амирқул Пўлкан

Отамнинг айтганлари

(Туркумдан)

 

Кўп насиҳат қилади отам,
Тўғри бўлгин, дейди,қароғим.
Бошингга ғам тушганида ҳам,
Қўлга олгин ўзни, чироғим!

Маломатга тўла бу дунё,
Кўтара бил қисматнинг юкин.
Қалбга ғулу солганда риё,
Уни четлаб ўтмоғинг мумкин.