Kategorier
Таржималар

”Севги” китобидан шеърлар

Аннақули Нурмаммедов

 

Туркман тилидан Саодат Пўлканова таржималари.

(Таржималарга оригинал шеърлар илова қилинмоқда)

Қиз

қиз
қошим
кўзимдир
айтар сўзимдир
қиз гўзалликдир
дунё гўзал қиздир
шу боис дунё азиздир.
Ашхабат,
26.IV.1978

Kategorier
Тадқиқотлар

Вақт шиддатидан ўзган ўзлигимиз

Ирода Мусурмонова
IV босқич талабаси

«Балогардон» достони мисолида

Мутафаккир бобомиз Алишер Навоий таъкидлаган «чаман» — халқ оғзаки ижодининг ҳар бир чечаги муаттар бўй таратади. Унинг улкан қадр-қиммати шундаки, халқ оғзаки ижоди намуналари ўзлигимиз сарчашмаларидан нишонадир. Бу эътирофда, айниқса, асрларнинг залворли силсиласига бўйин эгмаган халқ достонларимиз муносиб. Атоқли олим В.М.Жирмунский айтганидек: «Эпос бу — халқнинг қаҳрамонлик идеализацияси кўламидаги жонли ўтмишдир».Ўзбекнинг буюклиги унинг ўзлигида, инсонпарварлигида. «Гўрўғли» туркумига кирувчи достонларнинг барчасида ана шундай хусусиятлар кузатилади. Умумий фикрлардан қочган ҳолда, шу туркум таркибидаги «Балогардон» достонида келтирилган халқимиз миллий хусусиятлари яққол ифодаланган жиҳатларга эътибор қаратсак. Ушбу достоннинг мукаммал, тўлиқ варианти истеъдодли бахши Фозил Йўлдош ўғли томонидан айтилган ва бир неча марта нашр этилган.

Kategorier
Хотира

Амирқул Пўлканни хотирлаб


Бугун ҳассос шоир Амирқул Пўлкан таваллуд топган кун!

Агар шоир ҳаёт бўлганида бугун 64 ёшга кирган бўлар эди. Афсуски бевақт ўлим уни орамиздан жуда эрта олиб кетди. У бор йўғи 34 йил умр кўрган эди. Шоир қисқа умри давомида 5 шеърий китоб, икки достон ва тугалланмаган “Мувозанат” номли пеъсасини шеърият ихлосмандларига мерос сифатида қолдирди. Амирқул Пўлкан ҳақиқатни хуш кўрарди, у бор умрини шеърга ва инсонларга яхшилик қилишга сарф этди.Саҳифамиз мухлислари эътиборига уни устозлари, дўстлари ва шогирдлари томонидан эслаб битилган шеърлардан ҳавола этамиз.

Kategorier
Амирқул Пўлкан Крилл алифбосида

Буюк ҳақиқатдек буюк куч лозим

Амирқул Пўлкан

*  *  *
Биламан, азизим сенга ҳам қийин,
Ҳақиқат ахтариб бўлдинг мосуво.
Дўстларинг бир зумда тарк этди уйинг,
Бир илиқ сўзни ҳам кўрмасдан раво.

Уяси бузилган қуш каби ҳайрон,
Қалбингда билмадим нималар кечди?
Ва лекин дўстликнинг топталган, вайрон
Чироғи милтиллаб абадий ўчди.

Kategorier
Крилл алифбосида Тадқиқотлар

Чанқовузнинг тилидайин тили чиқди дунёнинг…

Адолат Худойбердиева

Ўзбек-қўнғирот элида ўсган Алпомиш ва Ойбарчинларнинг танглайи чанқовуз билан кўтарилган чоғи уни қўлига олганнинг бари чанқовузнинг тилини ўзининг тилидай сайратиб, дилларни сел қилиб юборади. Чанқовузда бир нағма қиладики, чалаётган ижрочидан бир сўз тинглагандай бўласан. Бир қарашда оддий туюлган темирнинг тилида гўёки инсоннинг қалб кечинмалари сирли равишда фош бўлгандай бўлади. Чанқовузни «бю-бю»лаб ён атрофга шунчаки оҳанг таратмаётганини қачонки бутун вужудинг қулоққа айланганида, қалбингнинг туб-тубида яшнаб ётган меҳринг кўзларингга балққанидагина янада кучлироқ ҳис этишинг мумкин. Юрагингнинг тўрида яшириб юрган, жавобсизликдан азоб чекаётган саволлар чанқовуз жўрлигида ерга қадалган киприкларинг остида ўз ечимини топаверади.

Kategorier
Амирқул Пўлкан

Менингдек суймаган ҳеч ким


Амирқул Пўлкан

*   *   *
Дунё пайдо бўлгандан буён,
Ёнма- ёндир оқ билан қора.
Табиийки, улар ҳеч қачон.
Бир-бирини тан олмас сира.

 

Тун ва кундуз талашар суръат,
Қуёш ҳеч вақт дуч келмас Ойга.
Ўз ҳукмини ўтказар ғурбат,
Ҳаққоният бўлмаган жойда.

Kategorier
Крилл алифбосида Халқ бахшилари

Бахши

БАХШИ – ўзбек, қорақалпоқ ва туркманларда халқ достончилари шу ном билан юритилади. Бахшилар терма ва достонларини асосан оғзаки шаклда ижод қиладилар. Ўз асарлари ва халқ достонларини дутор, дўмбира, тор каби асбоблар жўрлигида куйлайдилар. Улар устоз-шогирдлик анъаналари асосида етишиб чиқадилар. Шунинг учун ҳам улар достончилик мактаблари атрофида бирлашадилар.

Kategorier
Крилл алифбосида Тадқиқотлар

Гулжаҳон Жуманазарова

Ўзбек халқ достонлари тили ва услубий хусусиятларини аниқлашда лингвостатистик метод ва усулларнинг аҳамияти

Ўзбек компьютер лингвистикасининг йирик тадқиқотчиларидан бири проф. А.Пўлатов «Ахборот асри» деб ном олган XXI асрда ахборот устида тезлик билан ишлашнинг ва самарадорликнинг бирдан-бир йўли компьютердан фойдаланиш эканлигини ва ҳар бир соҳа ўз фаолиятини компьютерга мослаштириши зарурлигини таъкидлаган эди.[1] Соҳанинг яна бир таниқли олими С.Ризаев эса «Ҳозирги фан ва техниканинг барча соҳаларида глобаллашув даври жараёнида илғор педагогик ахборот технологиялари авж олаётган шароитда замонавий компьютер техникасидан кенг ва самарали фойдаланилмоқда. Барча аниқ фанлар қаторида ижтимоий гуманитар фанларида ҳам (хусусан ўзбек тилшунослигида ҳам), айниқса, унинг структурал, амалий ва математик лингвистика соҳасидаги назарий ва амалий муаммоларни зудлик билан оқилона ва тез ҳал этишда компьютерлар асқотмоқда. Бу эса ҳам иш кучи жиҳатидан, ҳам вақт жиҳатидан улкан имкониятлар яратмоқда», дейди.[2]

Kategorier
Крилл алифбосида Мақсуд Пўлкан

Онамнинг деганлари…

Мақсуд Пўлкан

(Опам Саодатга)

Бу қаҳратон қишнинг ишими,
Сочларингга нега қор ёғди?
Ё тақдирнинг шум хазилими,
Қаддинг сени нимага оғди?

Киприкларинг нега камайди,
Нега сенинг кўзларинг маҳзун?
Қизим, нега дунё шафқатсиз,
Айтгин нега бунчалар узун?

Kategorier
Асарлар

Самарқанд: муқаддас қадамжолар – ҳақиқат ва афсонa

 

Саодат Пўлканова

Муҳаммадқул Жомурод ўғли Пўлкан сулоласининг кенжа вакили, Ўзбекистон Ёзувчилари Уюшмасининг аъзоси, таниқли шоира Саодат Пўлканова ўзининг прозадаги илк асарини Самарқанддаги муқаддас қадамжолар тарихига бағишлади.

Муаллиф ушбу китобни ёзиш учун бир қанча муқаддас қадамжоларни бориб кўрган, кўплаб оддий одамлар билан суҳбатлашган,тўплаган маълумотларини тарихий китоблар билан муқояса қилган.

Ушбу китоб дунёдаги энг қадимий шаҳарлардан бири бўлган Самарқандни пайдо бўлиши ва бу маскандаги тарихий жойларга кизиқувчи кишилар, изланувчилар ва барча китобхонлар учун ўзига хос манбаъ бўлиб хизмат қилиши мумкин.

2004 йилнинг октябр ойида Франциянинг Марсел шаҳрида бўлиб ўтган халқаро ”Шеърият ва китоблар” анжуманида ушбу китобнинг рус тилидаги нусхаси – ”Легенды о святых местах Самарканда” китобининг тақдимоти бўлган.