Kategorier
Крилл алифбосида Муҳаммадқул Жонмурод ўғли Пўлкан шоир

Пўлкан шоир ижодига назар

Муҳаммадқул Жонмурод ўғли Пўлкан

Ўзбек достончилигида халқ эпоси намуналарини, мазкур санъат турини олий даражада ижро этган бахшилар жуда кўп бўлган. Ўнлаб улкан санъаткорлар асрлар давомида асл фарзандлар томонидан яратиб келинган достонларни меҳр билан айтиб маҳаллий аҳоли ўртасида шуҳрат топдилар. Уларни санъат мухлислари бахши, шоир номлари билан эъзозладилар. Алоҳида маҳоратли бахшилар исми номига булбул сўзи қўшиб талаффуз қилинди. Аммо бахшилар куйлаган достонларга бир оз диққат билан назар ташласак, уларнинг ҳар бирида ўзига хос йўналиш, сўз танлаш, куй ижро этиш усули борлигини сезамиз. Бу ҳақда баъзи фикрларни қайд қилганмиз ҳам. Хусусан, Фозил Йўлдош ўғли достонларни қаҳрамонли, Эргаш Жуманбулбул муҳаббатли қилиб айтишларини эслаганмиз. Бу жиҳатдан Муҳаммадқул Жонмурод ўғли Пўлкан айтган достонлар кўпроқ ўтмиш ҳақида ҳикоя қилиши билан ажралиб туради. Бахши ижро этган “Гўрўғлининг туғилиши”, “Юнус пари”, “Мисқол пари”, “Чамбил қамали” каби достонлар айнан “Равшан”, “Кунтуғмиш” достонларидан қадимийроқ турмуш воқеаларини баён қилиши билан фарқланади. Айнан ана шундай достонларни куйлаш Пўлкан шоирга алоҳида завқ бағишлаган экан.

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Тийра қилди кўксингни ўқлар…

 

Амирқул Пўлкан

Жангчи

 

(Отам Умарқул Пўлкан ўғлига бағишлайман)

Ўн олти ёшида жангчи эди у,
Ватанидан ёвларни қувди изма-из.
Неча бор қузғундек чанг солди қайғу,
Неча бор ўлимга келди юзма-юз.
Лекин у қочмади жангоҳни ташлаб,
Қўрқувдан қалтираб чекмади фарёд.
Ҳолбуки ўша пайт ёвузлик яшнаб,
Милтиқнинг учида турарди ҳаёт.
У баттол қисматга бош эгмади йўқ,
Ва нажот ахтариб чопмади гирён.
У бир қалқон эди – ўтмас эди ўқ,
У бир қоя эди – бўлмасди вайрон!

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Мен энди биламан,бу умр шитоб…

Хосият Бобомуродова

ТУШДАН СЎНГ

Мен энди биламан,бу умр шитоб
Кўкдаги қуёшдай кетиб бормоқда.
Булутлар пойлайди ҳасратда тутаб,
Кунлар орзуларни ютиб бормоқда.

Эндиги қўшиқлар яна дардлироқ,
Муҳаббат (бор бўлса) қадрлироқдир.
Эндиги тунларни безайди фироқ,
Жўшқин хитоблар ҳам фақат сўроқдир.

Kategorier
Крилл алифбосида Мақолалар

Учар отлар ёхуд Нур ўғли хусусида

Bildresultat för otlar rasmi

Маҳмуд Йўлдошев

Бундан 10 йил олдин 2003 йил март ойида ”Маърифат” газетасида ”Алпларнинг қаноти” сарлавҳали бир саҳифали катта мақолам босилган эди. Мақолада Қорабайирларимиз, уларнинг тарихи, уларга боғлиқ қизиқарли воқеалар ва бошқа отларга тегишли маълумотлар берилган эди.

Ўша йили ”Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетасида ”Довоннинг қанотли отлари” номли мақолам ҳам босилган эди. Бу мақолада Хитой босқинчилари қандай қилиб Довон давлатининг учқур отларини қўлга киритмоқчи бўлганлиги воқеалари келтирилади. Бир вақтлари отларга боғлиқ ўз тилимизда учрайдиган саман, чўбир, йўрға ва шунга ўхшаш сўзларни ҳам йиғган эдим ва уларнинг сони 78 дан ошгандан кейин йиғмай қўйган эдим.

Ёшлигимдан отларни яхши кўраман. Мана бу отнинг расмига қараб бир томондан кўнглим яйраб кетган бўлса, иккинчи томондан отларни соғинганимни қаттиқ ҳис қилдим. отлар ҳақида ёзган шеърларимни чавандоз дўстларим, от ишқибозлари ёддан айтиб юради. Мана бу шеърим ҳам отга, аниқроғи афсонавий Ғиркўкга бағишланди. Ўқиган от ишқибозларига ёқар деган умиддаман.

Kategorier
Асарлар Крилл алифбосида

Алпомишнинг қайтиши

Муҳаммад РАЖАБ

(Достондан парча)

… Мeн шу улуғларнинг изидан дунёга кeлдим. Бахшиларнинг макони қадимий Нуротада вояга етдим. Улуғ бахшиларнинг этагини тутдим…

… Барчиннинг шубҳалари тарқаб кeтди. “Қултой”нинг Алпомиш эканлигини ич-ичидан тасдиқ этди. Шунда кўзидан ёшини тизиб, Бeкнинг жон-жонидан ўтказиб сўзлар айтди. Барчиннинг сўзлари ботирнинг жон-жонидан ўтди. Шундай бўлсада, кўпчиликнинг орасида ўзини тутди…

… ”Бeгойим-ов, бировларга бош эгмайди бўлар эл, мутe бўлиб кун кўради бўлмас эл, бу ҳолни ўз танангга ўйлаб кўр”, дeб насиҳат йўсинида шу сўзларни айтди :

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Хайрлашгим келмас сен билан

Хосият Бобомуродова

Хайрлашгим келмас

Сени излаб ўзим келдим тоғ,
Кўрсанг кўксим илма тешик, доғ
Суя мени, қўллагил, шу чоғ,
Хайрлашгим келмас сен билан.

Эй, тоғ, лола кўкартирган тош
Бойчечаклар кўтармоқда бош,
Нега менинг кўзларимда ёш,
Хайрлашгим келмас сен билан.

Kategorier
Крилл алифбосида Мақолалар

“Энди қайтa учрaшмаймиз кутмaгил, жоним…”

Bildresultat för сойлар

Улуғбек ЖУМАЕВ

(Шоир Муҳаммад Ражаб Имомовни хотирлаб)

Кузaкнинг юрaклaргa ҳaзинлик солиб тургaн сокин кунлaридaн бири. Шaҳaр мaркaзидa боғ. Боғ ичкaрисидaги ўриндиқдa тaбиaтнинг бeтaкрор мaнзaрaлaригa мaҳлиё бўлиб ўтирaрдим. Шу мaҳaл, ҳeч кутилмaгaндa юрaкни ўртaгувчи, ошиқ нолaси, мунгли, ҳaзин aрмон қўшиғи тeвaрaкни тутди.

Бу вaқтгa кeлиб бaрчa-бaрчaнинг вужиди қулоққa айлaниб улгургaнди:

Мaжнунтолдeк бошгинaнгни эгмa, жоним.
Кўзлaрингдaн ёшгинaнгни тўкмa, жоним.
Энди қайтa учрaшмаймиз кутмa, жоним,
Нурли-нурли нургa чўмгaн бир xaёл бўл.
Сeн бaҳор бўл , бaxтиёр бўл, бaxтиёр бўл.

Kategorier
Крилл алифбосида

Афсона

Афсона — (форсча — хикоя) халқ оғзаки ижоди жанри. У хаёлот, уйдирма ва тўқимадан иборат бўлса хам, сўзловчи ва тингловчи томонидан хақиқатдек тасаввур этилади, хатто баъзи афсоналарда воқеалар бўлиб ўтган вақт ва макон хам кўрсатилади. Афсоналар элдан-элга, оғиздан-оғизга ўтиб юради, ифода усули баён тарзида бўлади. Ривоятлардан фарқли ўлароқ афсоналарда, албатта, мўъжиза, сехр-жоду билан боғлиқ ходисалар мавжуд бўлади.

Kategorier
Крилл алифбосида Шеърлар

Афсунгар дунё…

Шаҳодат Улуғ

Қушлар чарх уриб лаби дарёга қўнса,
Бузрук қуёш нурлари саҳрога инса,
Агар сувдан нигоҳлар терса нилуфар,
Лаблар магар тусини йўқотиб рангпар,

Дунё, бизни мафтун қилган сенсан-афсунгар!
Жунун асосига таяниб мубтало,
Капалак қанотига ўраниб зебо,
Ўтмишини унутиб Мажнун дарбадар,
Лайлининг қўлидан тутиб қаён кетар?
Дунё, сен уларни ҳам мафтун қилдинг, сеҳргар!

Kategorier
Крилл алифбосида Мақолалар

Эртаклар

Bildresultat för ўзбек халқ эртаклари

Севара Мусаева

УзДЖТУ талабаси

Бола умримиз кўрки, ҳаётимиз мазмуни…

Хар бир инсон болалик чоғида эртаклар, афсоналар эшитиб катта бўлган. Маьлумки, болалар учун яратилган ҳар қандай асар, ўзининг мазмуни, тушунарлилиги, қизиқарлилиги, бола ёшига мослиги билан жуда аҳамиятлидир. Болалар адабиёти жанр жиҳатидан ҳилма – ҳил бўлиб, боланинг дунёқараши, тасаввурини кенгаётиришда, ижобий ва салбий жихатларни ажрата билишда эртак жанри алоҳида ўрин тутади.